Tedarik Zinciri Yönetiminde Dijital İkiz Uygulamaları

Bu makalemde dijital ikiz ve kontrol kulesi gibi teknolojilerin tedarik zinciri yönetiminde nasıl uygulanabileceği, hangi problemleri çözdüğü ve nasıl geliştirileceğini anlatacağım. Doğru uygulandığı takdirde Dijital İkiz, birçok kısa ve orta vade kararın doğru şekilde verilmesine yardımcı olur. Konuyu doğru şekilde ele almak için ilk önce dijital ikizin tanımlamasını yapmak, çözebileceği problemleri tanımlamak ve sunduğu değeri belirlemek gerekir. Bunu yaptıktan sonra bir tedarik zinciri dijital ikizinin, kurumsal IT altyapısına nasıl eklemlenerek kontrol kulesi vizyonun önemli bir parçası haline geleceğini anlatacağım. Umuyorum ki bu makaleyi okuyanlar dijital ikizin niteliği ve kurumsal IT coğrafyasındaki konumu hakkında derinlemesine bilgi sahibi olacaklar.

Dijital İkiz’i nasıl bilirsiniz ?

Gartner’a göre Dijital İkiz, “gerçek dünyadaki bir varlık veya sistemin dijital ortamda temsil edilmesi” olarak tanımlanıyor. Önemli bir kurum tarafından yapılmış bu tanım bize bir başlangıç noktası verse bile fazlasıyla genel bir niteleme. Böyle düşünürsek tüm bilgisayar modellerine bir dijital ikiz diyebilirdik. Bana kalırsa tanımı biraz daha detaylandırıp kavram esnekliğinden arındırmak gerekiyor. Başarılı uygulamalara bakılınca şunların önemli olduğu ortaya çıkıyor; gerçek dünyadan beslenen güncel veri ile sürekli kendini güncelleyen dinamik bir model olmalı. Ayrıca incelenen sistem hakkında yöneticilere daha iyi bir kavrayış ve akıl yürütme imkanı vererek mantıksal karar verme sürecini desteklemesi gerekiyor. Bu iki şartı da karışıma katıp cümleleri yeniden kurarsak diyebiliriz ki;

“Dijital ikiz; gerçek dünyadaki bir varlık veya sistemin gerçek zamanlı verisini kullanarak doğasındaki dinamizmi tahmin ederek anlamayı, öğrenmeyi ve akıl yürütmeyi teşvik edecek detaylı bir simülasyon modelidir.”

Tedarik Zincirinin Dijital İkizi nasıl olur ?

Yukarıdaki tanıma göre bir tedarik zinciri dijital ikizi, gerçek operasyonların detaylı bir simülasyon modeli olup gerçek zamanlı veriyi kullanarak zincirin davranışını tahmin eder. Bu tahminleme sayesinde kurum, tedarik zincirinin davranışını daha iyi anlayacak, anormal durumların oluşma koşullarını öğrenecek ve başarı şansı yüksek aksiyon planlarını oluşturabilecektir.

Bu tanım ile kurulacak bir tedarik zinciri dijital ikizi, kurumlara daha etkili kısa, orta ve uzun vadeli kararlar vermelerinde yardımcı olur.

• Uzun vadeli kararlar daha çok bir tedarik zincirinin ideal durumda nasıl olmasına gerektiğine dair stratejik kararlardır, örneğin; şebeke tasarımı ve optimizasyonu, üç yıllık üretim ve lojistik kapasite yatırımlarının planlanması gibi. Operasyonel geçmişinize dair birkaç yıllık tarihsel veriyi kullanarak tedarik zincirinizi daha düşük maliyet ve daha yüksek verim ile tasarlama imkanı bulursunuz.
• Orta vadeli kararlar ise aylar mertebesinde değişebilecek durumlarda verilir. Örneğin talep değişimlerinde envanter seviyelerinin yeniden belirlenmesi, yüksek sezon gelmeden önce dağıtım filosu için kaç yeni araca ihtiyaç duyulacağının hesaplanması, fabrikanın yaz döneminde kaç işçi ve vardiya ile çalışacağına karar verilmesi gibi.
• Kısa vadeli kararlar daha çok potansiyel veya mevcut problemlerin daha iyi anlaşılması ve olası çözümlerin kıyaslanmasıyla alakalıdır. Ayrıca gündelik operasyonların daha iyi planlanması da işin bir parçası olabilir. Birkaç gün veya haftalık operasyon verisi üzerinden üretim çizelgelemesi, araç rotalama veya depo işgücü planlaması yapılabilir.

Her simülasyon bir dijital ikiz midir ?

Dijital İkiz diyebilmemiz için bir tedarik zinciri simülasyonunun;

• Tedarik zinciri içindeki etkileşimleri analiz edecek kadar detaylı olması gerekir; müşteri talebini etkileyen makro değişimlerden bir tesisin içindeki üretim hattı arızasına kadar etki analizi yapabilmeliyiz. Etki analizi derken, değişimin ürün akışları ve finansal durum üzerindeki etkisinden bahsedebiliriz.
• Canlı veri kaynaklarına entegre olup tedarikçi sevkıyatlarının zamanı, üretim planı, envanter seviyeleri gibi verileri çekmesi sonucunda tedarik zincirinin mevcut durumunu tespit etmesi ve gelecek tahminlerini güncellemesi gerekir.
• Anormal koşullar oluştuğunda, örneğin hizmet seviyesinin eşik değerin altına düşmesi gibi, bilgilendirme notları ve uyarıları tetikleyebilmelidir.
• Problem tahminlemesi yaptığında yöneticilerin çözüm için gerekli aksiyon planlarını test ederek hangisinin en iyi cevap olduğuna karar verecekleri bir deney laboratuvarı görevi görebilmelidir.
• Büyük bir vizyonun parçası (tedarik zinciri kontrol kulesi mesela) olabilmesi ve komşu IT sistemleri ile veri tabanlarıyla entegre olması mümkün olmalıdır.

Dijital İkiz’in optimizasyon, yapay zeka ve analitik ile ilişkisi nedir ?

Çok karşılaştığımız bu güzel soruyu tedarik zincirini kapsamında bir örnekle açıklamak istiyorum. Bu örnekte optimizasyon önce, simülasyon sonra devreye girecek.

Büyük bir dağıtım ağına sahip bir perakendeci hayal edin. Çok sayıda tedarik noktasından ülkenin her noktasına ürünlerin çeşitli depolar aracılığıyla ulaştırıldığını var sayalım. Bir optimizasyon modeli dağıtım şebekesini optimize ederek örneğin önümüzdeki bir yıl için nerede açılacak kaç depoyla bu operasyonun optimum koşullarda yürütülebileceğini söyleyecektir. Bu amaca yönelik kurgulanmış bir optimizasyon modeli mağaza taleplerini yıllık bazda gruplayacak ve toplam hareketin maliyetini minimize edecek bir yapı tavsiye edecektir. Bunun üzerine çalıştırılacak bir simülasyon modeli ise depo büyüklükleri, filo ihtiyacı ve hizmet seviyesini tam olarak belirlememizi sağlar. Simülasyon modeli, optimizasyonun gruplama mantığının tam tersine her bir mağazanın talebini saat ve gün detayında simüle eder, buna göre depolar araç doluluğunu sağlamak üzere siparişleri biriktirip ne zaman teslimatın yapılacağına karar verir. Tüm bunlar günlük dalgalanmaların etkisiyle sistem kapasitelerini darboğaz haline getirir veya atıl bırakır. Bu da zaten gerçek hayatın ta kendisidir. Bu simülasyon çalışması sayesinde yapı optimum da olsa kötü gün senaryolarının kaç kez gerçekleşebileceğini, şiddetini ve etkisini önceden görmek mümkün olur. Bu farkındalık ise yöneticilere doğru kararları tasarlamaları için vakit verecektir.

Farklı bir problemde ise önce simülasyon, sonra optimizasyonu çalıştırmak gerekebilir.

Ağırlıklı olarak deniz taşımacılığı üzerinden yürüyen bir lojistik operasyonu hayal edin. Gemi yolculukları havanın durumuna göre kışın başka yazın başka sürelerde tamamlanacaktır. Üstelik yazın bu süre fazla sapmaz iken, kışın bu süre günler mertebesinde sapabilir. Elleçleme ve işlem sürelerindeki sapmalar liman ve gümrüklerde de olacaktır.

Elimizde 1 aylık bir teslimat listesi varsa operasyonlarımın dijital ikizi üzerinde bir simülasyon yapabilirim. Simülasyonun en büyük gücü tüm varyasyon ve rastgelelikleri istatistiksel olarak hesaba katabilmesidir. Bu sayede farklı ulaşım rotalarının toplam süresini belli bir güven aralığında tahmin edebiliriz. Bu tahmin bize her bir teslimat emrinin gecikme olasılıklarını söyleyecektir. Bu bilgiyle donandıktan sonra dijital ikiz, optimizasyon modelindeki rota ve proses sürelerini o mevsimin şartlarına uygun olarak günceller ve güncel değerlere göre optimum planın oluşturulmasını sağlar.

Tedarik Zinciri için Kontrol Kulesi ve Dijital İkiz

Kontrol kulesi, doğru karar verebilmek için gerekli görünürlüğü sağlar. Bunun için bir kontrol kule uygulaması;

• Kurumunuzun veri kaynaklarına entegre olmalı ve güncel bilgiyle çalıştığınızdan emin olmanızı sağlamalıdır.
• Derlediği veriyi anlaşılır ve yorumlanır kılmak için görselleştirme ve raporlama yeteneklerine sahip olmalıdır.
• Mevcut ve geçmiş durum kıyaslamaları yapabilmelidir ki bu sayede performansınızın nereye gittiğini ve hizmet seviyelerinizin durumunu görebilesiniz.
• Karar destek ve kestirimci analitik yetenekleri (özetle bir Dijital İkiz içermelidir) olmalıdır ki what-if senaryolarını deneyebilmeli, potansiyel problemleri önceden tespit etmeli ve aksiyon planları geliştirebilmelisiniz.
• Görev yönetim fonksiyonları olmalıdır. Bu sayede aksiyon planı tanımlanmalı, planı devreye alacak görev ve sorumlulukların takibi yapılabilmelidir.

Biz size nasıl yardım edebiliriz ?

Sunduğumuz kontrol kulesi, dijital ikiz ve optimizasyon çözümleri sayesinde IT sistemlerinize tam olarak entegre oluruz ve bu sayede;

• Envanter yönetim kurallarınızdan depo ve fabrika dört duvarı içindeki proseslere kadar tüm seviyelerdeki detayları tıpatıp temsil edecek bir dijital ikiz üzerinden planlama ve senaryo denemeleri yapabilirsiniz.
• Dijital ikizinizi; finansal değerler, envanter seviyeleri, araç konumları gibi dinamik değişen veriyle anlık güncelleyebilirsiniz.
• Gelecekte olması çok muhtemel kritik durumları (envanter seviyesinin kritik değer altına düşmesi, termin tarihlerinde uzama gibi) gerçekleşmeden önce teşhis ederek yöneticileri uyaracak alarm ve bilgilendirmeler yayınlayabilirsiniz.
• Üst yönetim veya müşteri tarafından talep edilen kural değişikliği veya önceliklendirmelerin genel performans üzerindeki etkisini görebilirsiniz.

Her şirket halihazırda bir kontrol kulesi geliştirmek için gerekli bazı parçalara zaten sahiptir; veri tabanları (ERP, WMS, TMS gibi sistemler), raporlama ve yönetim ekranları (BI araçları gibi). Önemli olan bu parçaları kendi içlerinde doğru bir metodoloji içinde hizalamak ve ilave diğer parçalarla (örneğin dijital ikiz gibi) doğru şekilde desteklemektir. Dijitalis sunduğu tedarik zinciri planlama çözümleri ile kurumlara kontrol kulesi vizyonundan almak istedikleri faydayı gerçekleştirecek eksik parçaları sunar.

Sonuç olarak;

Başarılı bir dijital ikiz uygulaması için;

1. “İkiz beslenmelidir” — kurulacak dijital ikizin sürdürülebilir olması için veri akışının çok iyi yönetilmesi gerekir ki veri toplama, düzenleme ve elleçleme süreçlerinde insan müdahalesine ihtiyaç duyulmasın.

2. “İkiz yaşamalıdır” — Modelin yaşaması için soluk olarak canlı veri alıp veriyor olması gerekir. Önümüzdeki aya dair bir tahminleme yapacaksanız modelin kullandığı veriler altı ay önceye dair ölçümler olmamalıdır.

3. “İkiz konuşmalıdır” –operasyonların gerçek dünyası ile dijital ikizin sanal dünyası arasında çift yönlü iletişim olmalıdır. Operasyon değişen kural ve şartlarını bildirerek modelin güncellenmesine destek olmalıdır. Model ise çıktılarını operasyonu yönetenlerin anlayacağı bir görsellik ile sunabilmelidir.

Eğer kendi tedarik zincirinizi yönetmek için bir kontrol kulesi ve dijital ikiz projesi yapmak istiyorsanız on yılı aşkın analitik, simülasyon ve optimizasyon tecrübemiz ile çözüm ortağınız olabiliriz.

İlk olarak LinkedIn’de yayınlandı.