Olmayan Bir Sahada Gemba Yürüyüşü Yapmak!

Öncelikle tarif etmek gerekirse dilimize Japonca’dan ve yalın imalat felsefesinden girmiş olan “Gemba Yürüyüşü” olan bitenin olay yerine gidilerek görülmesi ve ilk elden incelenmesi demektir. Gemba. Japonca’da “gerçek yer” anlamına gelen bir terimdir. Aynı zamanda “değerin yaratıldığı yer” olarak da ifade edilir. Üretim sistemlerinde gemba fabrika zeminidir.

Gemba yürüyüşünün amacı, sonuçları gözden geçirmek veya yüzeysel yorum yapmak yerine, değer akışını ve sorunlarını anlamak, böylelikle doğru sonuçlara ulaşmak ve iyileştirme fırsatlarını yakalamaktır. (Yalın üretimde bu iyileştirmelere Kaizen denilmektedir.) Aynı zamanda “Üretim yerinde yönetim” kavramı ile üretim ile ilgili tüm problemlerin üretimin gerçekleştiği yerde çözüme kavuşturulmasıdır. İşletmelerde yeni bir proje geliştirme sürecinde veya olan sistem hakkında çalışmalar yapılırken; çalışanlar üretimin içine girmedikleri sürece sürecin ayrıntılarını gözden kaçırabilirler veya yanlış bir varsayımda bulunabilirler. Bu temelde gerçek ile teorik hesaplamaların arasındaki farklarla ilgilidir. Bu tip problemlerin her zaman ortaya çıkacağını savunan Toyota yetkilileri Gemba Yürüyüşü adı verdikleri bir yöntemi ortaya koymuşlardır. Soyut verilerle uğraşmak yerine sahaya inerek doğru sonuçlara ulaşmayı hedefleyen Gemba Yürüyüşü “değerin yaratıldığı yere git ve gör” şeklinde özetlenebilir.

Var olmayan bir sistem nasıl yürüyerek incelenebilir?

Yeni bir fabrika yatırımı yapıyorsak veya mevcut fabrikada kayda değer oranda bir yerleşim değişikliği olacaksa veya bütün üretim hattı en baştan düzenlenecekse gerçek yeri, yani gemba’yı gezmek anlamlı olmayabilir. Bunun yerine gelecekteki durumu, yani geleceğin gemba’sını tahayyül edip içinde gezebilmek gerekir.

Yalın imalat öğretilerine uygun olarak tasarlanan yalın montaj hatlarını sahada kurmadan önce test etmek için geleneksel yöntem karton kutudan prototip üretmektir.

Karton kutu prototipi nedir?

Karton kutu prototipi hayal edilen sistemin (bir esnek üretim hücresi veya yalınlaştırılmış montaj hattı) mukavva kutular ile modellenmesidir. Montaj istasyonları, malzeme rafları ve taşıma kasaları sadece karton kutular, makas ve tutkal kullanarak 1:1 ölçeğinde kurulur. Kurulan karton kutu prototipi, üzerinde gerçekten imalatı yapabileceğimiz kadar sağlam olmalıdır.

Amaç bu karton kutu prototipi üzerinde “imalat yaparmış gibi“ yaparak operatörlerin her uzanma ve yürüme hareketini optimize edecek şekilde bir tasarım yaptığımızdan emin olmaktır. İyi tasarlanmamış bir montaj istasyonu sadece operatöre vücut ağrısı vermez, aynı zamanda işletmeye para kaybettirir. Bu yüzden üretim mühendisleri yeni üretim hatlarını tasarlarken çokça zaman ve emek sarf eder. Malzeme rafı operatörün en hızlı erişimi için nereye konuşlanmalı? Operatör rahatça hareket edebilmesi için yeterli alan var mı?

Her ne kadar kolaylığı sebebiyle karton kutu prototipleri kulağa hoş gelse de önemli zafiyetleri vardır;

• 1:1 ölçeği sebebiyle fabrika sahasında üretim hattı kadar alan işgal eder,
• Hızla zarar görür ve sürekli yenilenmesi gerekir,
• Hat tasarımını optimize ederken prototipin güncellenmesi kolay değildir,
• Otomasyon içeren montaj istasyonlarında makina ve operator senkronizasyonu test edilemez,
• Poka-yoke unsurları karton kutuda kurulamayacağı için kalite problemlerini test etmek zordur,
• Karton kutu modelleri kaba düzeyde olduğu için çevrim zamanları tam olarak ölçülemez.

Karton Kutudan Prototip Yapma Yerine “Sanal Gemba Walk”

Ancak Endüstri 4.0 teknolojilerinin giderek endüstrinin içine yerleşmesiyle birlikte Sanal gerçeklik (VR) sayesinde prototip çalışmaları sanal ortamda yapılabilir hale gelmiştir. Dijitalis, sahip olduğu yalın imalat ve üretim mühendisliği tecrübeleri ve teknolojiyi birleştirerek doğrudan kaizen iyileştirme faaliyetlerini yürüten üretim ve montaj uzmanlarını hedefleyen sanal gerçeklik sistemleri kurmaktadır.

Sanal gerçeklik kullanıcılara gözlüklerini kullanarak girebilecekleri sanal bir gemba yürüyüşü sunuyor. Bu sanal gemba çalışmasının güzelliği henüz gerçek sahada yer almayan ve düşünce aşamasında olan tüm kaizen fikirlerinin sanki çalışıyormuş gibi hat yanından izlenebilmesidir. Kullanıcıların sanal dünyada raflar, masalar ve çalışma tezgâhları gibi nesneleri kendilerinin oluşturması ve diledikleri gibi yerleştirmeleri sanal gerçeklik ortamında mümkündür.

Sanal gerçeklik ortamına CAD programlarından tasarım dosyalarını alınabilmesi hat tasarımlarını en ince detayına kadar görselleştirmeyi mümkün kılar.

Üretim Mühendisliği için Sanal Gerçeklik Ortamının Faydaları

Yalın üretim ekipleri geleneksel olarak karton kutudan hat prototipleri kurmakta ve ergonomik açıdan çeşitli tasarım seçeneklerinin pratik testi için karton modelleri kullandığı bilinmektedir. Bununla birlikte, geleneksel karton kutu prototipinin dezavantajları, modeller 1: 1 formatta olduğundan ve daha sonra değiştirilemeyeceğinden, prototipi oluşturma çabasının aldığı süre ve işgal ettiği zemin alanıdır.

Sanal ortamda tasarım söz konusu olduğunda tüm bir üretim alanının 3D modeli içerisinde uygun hareketleri yapmak için gerçek dünyada sadece 4 metrekare gerektirir. Karton kutular yerine kullanılan üç boyutlu modeller, acemiler için bile sanal gerçeklik ortamında kurulum yapmayı ve kullanımı kolaylaştırır.

Dijitalis olarak amacımız üretim sistemlerinin yalın prensiplere uygun olarak tasarlanabilmesi kolaylaştırmaktır. Bu nedenle montaj istasyonuna malzemelerin nasıl getirileceği, gerekli iş aletleriyle birlikte istasyon içinde nasıl yerleştirileceği, güvenilir bir proses için poka-yoke çözümleri ve tek parça akışının nasıl sağlanacağını çözmek gerekir. Tüm bu tasarım kombinasyonlarının etkisini hata yapma ve yanlış yerleşim maliyeti korkusu olmadan görmenin en iyi yolu sanal gerçekliktir.

Bu sayede;

• Optimum çalışma düzeni sağlanır,
• Mavi yaka ve beyaz taka çalışanlar birbirinin bakış açısını anlar ve mutabakat sağlanır
• Fonksiyon ve performans gereksinimleri ispat edilmiş olur,
• Ekipman tasarımı için şartname hazırlamak kolaylaşır.

Dijitalis düzenlediği “sanal gerçeklik ile yalın atölye” çalışmalarını üç aşamada yürütür;

• Hat tasarımını yöneten kuralların tariflenmesi (yalın imalat prensiplerine uygunluk)
• 3D ortamda yeni hattın modellenmesi
• Sanal gerçeklik ortamında üretimin simülasyonu ile fonksiyon ve performans testlerinin yapılması

“Sanal gerçeklik ile yalın atölye” çalışmalarının sonuçları şunlar olur;

• Sonuçlardan etkilenecek üretim ve montaj operatörlerinin doğrudan deneyimleyebileceği bir 3D hat prototipine sahip olmak,
• Prosesin fizibilitesini yapmak,
• Senkronize bir akış için operasyon sıralarının doğru belirlenmesi,
• Gerçek alan gereksinimlerinin hassas ölçümü,
• Gerçek işgücü gereksinimlerinin hassas ölçümü,
• Gerçek performans çıktılarının hassas ölçümü,