Yapay Zekanın Tam Tedarik Zinciri Potansiyeli Nedir?

Gartner, tedarik zincirinin geleceğini etkileyecek faktörlerle ilgili yakın tarihli bir makalesinde, tedarik zinciri liderlerinin endüstrinin dönüşümü ile başa çıkabilmek için en az 10 yıllık bir plana sahip olmaları gerektiğini, ancak çoğu işletmenin karar verirken 3 yıldan uzun süreli plan yapmadığını belirtti. Ülkemizde ise geleceği planlama bakışı ne yazık ki bu kadar bile uzağı göremiyor. Bir karar vericinin neden uzun vadeli düşünerek planlar yapmadığına dair empati kurmak pek de zor değil. Örneğin, koronavirüsün ortaya çıkışını ve kur artışının etkisini kim tahmin edebilirdi ki?

Öte yandan eğer rekabetçi kalabilmek istiyorsanız gelecekte neler olacağına dair verilere dayanan bir tahmin yapmak zorundasınız. Neden mi? Çünkü eski kalıplar kendilerini sadece bir süre tekrar edebililer ve eninde sonunda her zaman yeni trendler ortaya çıkar. Farz-ı misal, tüm tedarik zincirini otomotiv pazarının asla değişmeyeceği fikrine göre düzenleyen bir otomobil üreticisi, hibrit araçlar daha yaygın hale geldikçe ve otonom araçların tüketicilere sunulması daha mümkün hale geldikçe sıkıntı yaşayacaktır. Aynı şekilde tedarikçilerinin sonsuza kadar iş dünyasında olacağını varsayan bir üretici günün birinde zor durumda kalacaktır.

Kısacası şu anda doğru ilerlemek için tedarik zincirinizin geleceğinin nasıl olacağına dair bir fikriniz olması gerekir. Bizim açımızdan bu, yapay zekayı ciddiye almaya başlamanın zamanının gelmesi demek.

Yapay Zekanın Tedarik Zincirindeki Güncel Durumu

Makine öğrenmesi, yapay sinir ağları gibi yapay zekayla ilintili teknolojiler zaten şu ana kadar yoğun ilgi gördü ve heyecan oluşturdu. Bunlar henüz tamamen gelişmiş teknolojiler değiller, bu da hala onların tedarik zinciri planlamasına ve diğer süreçlere tam olarak nasıl yerleştirileceğini tahmin etmeye çalıştığımız anlamına geliyor. Bunun bir sonucu olarak, bu teknolojilerle ilgili birçok yorum, yapay zekanın geleceği ve gelecekteki tedarik zincirlerini nasıl şekillendirebileceğinden bahsediyor. Yukarıda gördüğümüz gibi, bu tür ileriye dönük analizler önemli, ancak aksiyona geçmeyi geleceğe ertelemek yeni teknolojilerin hâlihazırda sahip olduğu somut faydaları da görmezden gelme riskini taşır.

Mesela bugün yapay zeka mevcut tedarik zincirlerinde daha iyi talep tahminlemesi yapmak için bilindik istatistiksel yöntemlere ilaveten kullanılıyor. Veya tedarik zinciri planlaması matematiksel optimizasyonunun hesaplanmasının çok uzun süreceği alanlarda “yeterince iyi” çözümler bularak karmaşık dağıtım şebekelerini modellemek için kısıt programlamayı kullanabiliyor. Sipariş planlayıcıları ve nakliyeciler, 3 boyutlu olarak kamyon ve konteynır yüklemelerini optimize edebiliyor ve bu sayede ürünleri taşırken “hava taşımaya” harcanacak paradan tasarruf ediyor. Aynı şekilde, rota ve tur planlayıcılar; araçların en iyi şekilde yönlendirilmesi ve teslimat zamanlamasını en iyi şekilde yönetmek için araç ve yol kısıtları, gerçek zamanlı trafik bilgisini içeren karmaşık araçlar kullanıyor. Bu uygulamalar zaman zaman fütüristik görünse de uygun maliyete ve verime sahip süreçler yaratabilmek için kritik öneme sahipler. Bu tarz uygulamaları kullanan şirketler inanılmaz bir hızla rekabetçiliklerini arttırabiliyor.

Yapay Zeka, Endüstri 4.0′ a Nasıl Güç Veriyor?

Az önce özetlediğimiz uygulamalar kendi içlerinde gerçek bir fırsatı temsil etse de, buzdağının sadece görünen kısmı olduklarını eklemek gerekir. Nitekim küresel tedarik zincirinin bir sonraki evrimini tanımlayacak olan Endüstri 4.0 paradigmasının bir parçası olan yapay zekanın tam potansiyeline ulaşmasını bekliyoruz. Endüstri 4.0, dijital olarak güçlendirilmiş süreçler ve fiziksel unsurlar arasındaki etkileşimleri yeni bir boyuta yükseltecek olan insandan bağımsız karar verebilen makinalar ve “siber-fiziksel sistemler” ile gerçek zamanlı planlama ve çizelgelemeyi benzeri görülmemiş bağlantılar ve şeffaflık üzerinde gerçekleştirecek. Yapay zeka olmadan bu paradigma imkansız olurdu. Yapay zeka, ışık hızında analiz yapması ve karar alma süreçlerinde insan bir planlamacının müdahalesini gerektirmemesi sayesinde kavranamayacak kadar çok veri noktasına sahip sistemleri yönetebilir. Geleceğin kompleksitesi, insan planlamacıların “bakkal matematiği” veya Excel makroları tarafından yönetilemeyeceği için gerçekten de tek yol bu gözüküyor.

Bu açıdan, tedarik zincirinde kullanılan yapay zekanın tam potansiyelinin ve analitik kabiliyetinin hayatımızın her yerinde ve neredeyse artık alıştığımız için görünmez hale gelmiş lojistik yapıları ve dağıtım şebekelerini nasıl yönettiğini anlamaya başlayabiliriz. Gelecekte planlamacılar, APS (ileri planlama) yazılımlarının, bugün alınacak herhangi bir kararın gelecekti sonuçlarını tahmin etmelerini sağlamak için gerekli olduğunu kabul edecekler. Benzer şekilde lojistik planlamacılar kamyonları daha depodan çıkmadan trafik ve hava olaylarını hesaba katarak yeniden yönlendirmek üzere rotaları optimize eden sistemleri daha sık kullanacak. Bu kolaylıklar, tedarik zinciri stratejisi ve operasyon modelinizi gözden geçirerek daha büyük kazanımlar elde etmeye zaman ve ilgi ayırabilmenizi sağlayacak.

Eninde Sonunda, Oradan Buraya!

İster sadece 3 yıllık bir zaman çizelgesi üzerinde düşünüyor olun, ister on yıl veya daha uzak bir gelecekteki tedarik zincirini hayal etmeye çalışıyor olun, her zaman belirsizlik olacaktır. Hem tedarik zinciri yönetiminide yapay zekanın yerinin ne olacağına dair belirsizlik hem de teknolojiler, paradigmalar ve değişen piyasa gerçekleri arasındaki geçiş dönemlerinde nasıl yol bulunabileceği konusundaki belirsizlik. Özellikle söz konusu yapay zeka ise hem bugüne değer katacak hem de gelecek için zemin hazırlayacak iş akışlarını ve teknolojileri nasıl uyarlayabileceğinizi kendinize sormalısınız.

Tedarik zincirinizi yeni şartlara uygun olarak dengelemek, kısmen teknolojik ve kısmen kültürel olacak. Yeni başlayanlar için, gelecekteki yapay zeka güdümlü planlama süreçleri için güçlü bir temel oluşturan veri toplama teknolojilerini uygulamanız gerekecek. Bu, ister ERP tedarikçinizin empoze ettiği modüller yoluyla ister açık ve esnek bir şekilde birlikte çalışmak üzere tasarlanmış bilişim teknolojileri çözümlerini benimseyerek, ilk adımlarını atacağınız uzun bir yol. İlerlemenizi gözlemlemek için yapay zeka güdümlü ileri planlama sistemleri ile ilgili kilometre taşlarını ve KPIları içeren güçlü bir yol haritasına ihtiyacınız var. Aynı zamanda personelinizi yapay zekayı hayatı zorlaştıran değil iş akışlarına somut bir şekilde değer katan bir araç olarak görmeye hazırlamalısınız. Bunun için “açıklanabilir yapay zeka” (.e. Yalnızca “doğru” cevabı söyleyen kara kutu çözümler yerine kullanıcılara gerçekte kararlara nasıl ulaşıldığını gösteren “beyaz kutu” çözümler) kiliti açacak anahtar olabilir. Kullanıcılara hızlı, veriye dayalı, iyi kararlar alınmasını sağlamak için tasarlanmış bu beyaz kutu çözümleri sağlayarak çalışanlarınızın yapay zeka gücü kullanılan bir gelecek hakkında heyecanlanmasını sağlayabilirsiniz. Nihayetinde, bu yapay zekanın tedarik zincirindeki tüm potansiyelinin kilidini açmak için atılması gereken en önemli adım.

Buna benzer paylaşımlarımızdan haberdar olmak isterseniz tedarik zinciri planlama sayfamıza giderek alt taraftaki bülten üyeliğinden kayıt yaptırabilirsiniz.