Üretim Planlama Nedir? Nasıl Yapılır?

Fabrikalar, üretim sürecinin başlangıcından üretilen ürünün kullanıcıya ulaştırılmasına kadar yüksek ara stoklar, geciken siparişler, kapasite darboğazları gibi birçok farklı problemle karşı karşıya kalırlar. Bu problemleri ortaya çıkmadan önce teşhis etmek, ortaya çıktığı an hızlı ve doğru bir şekilde aksiyon almak üretim planlama ile mümkün olur. Bu nedenle tüm bu süreci iyi bir şekilde yönetebilmenin ilk adımı optimum üretim planlama olarak görülür.

Üretim Planlama Nedir?

İşletmelerin belirlenen zamanda, belirlenen maliyet aralığında, belirlenen adette müşteri isteklerine uygun olarak üretim yapmasını sağlayan tüm bu sürecin yönetilmesine üretim planlama denir. Üretim planlama aşamasında kullanıcı memnuniyeti hedeflenirken aynı zamanda işletmenin hedeflerini tutturması istenir. Üretim planlama departmanı ürün veya hizmet üreten işletmelerin beynidir. Üretimden siparişe, siparişten sevkiyata kadar bütün aşamaları gözden geçiren ve kontrol altında tutan departmandır. Üretim planlama aslında bir hayalin gerçeğe dönüştürülmesi sürecidir. İşletmeler kendilerine belirli hedefler koyarlar ve bu hedeflerin üretim sürecinin sonunda gerçekleşmesini talep ederler. Tüm bu isteklerin yani hayallerin gerçeğe dönüşmesini sağlayan unsur, üretimin planlı bir şekilde ilerlemesidir. Başarılı bir üretim planlamasıyla; sistemlerin yoğunluğu eşit bir şekilde dağıtılabilir, işletme içi koordinasyon sağlanabilir, tüketici talepleri doğru bir şekilde analiz edilebilir, tedarik ve dağıtım süreçleri kontrol altına alınabilir, zaman ve insan gücü kayıpları indirgenebilir ve fiyat rekabeti düzenli bir şekilde kontrol edilebilir. Sonuç olarak üretim planlamanın işletmeler için birçok faydasının bulunduğu söylenebilir.

Üretim Planlaması Nasıl Yapılır?

Üretim planlama; uzun vadeli, orta vadeli ve kısa vadeli olarak üçe ayrılır. Tüm bu üretim planlarının yapılabilmesi için belirli aşamalar mevcuttur. Bunlar;

• Üretimin yapılacağı zaman aralığının saptanması,
• Stokların incelenmesi,
• Tüketici isteklerinin analiz edilmesi,
• Başlangıç ve bitiş stoklarının tespit edilmesi,
• Planlama dönemi içinde üretilecek olan ürünlerin analiz edilmesi,
• Üretim yapılacak zaman içerisine ürün adedinin yayılması.

Bunlar belirli üretim planlaması aşamaları olsa da çeşitli işletmelere göre bu maddelere eklemeler yapılabilir. Önemli olan tüm bu analizler sonucunda oluşturulan çizelgedir. Üretim çizelgeleme, tüm üretim operasyonlarının uygun kaynaklara dakika hassasiyetinde sıralanmasına denir. Hangi operasyonun ne zaman başladığı ve bittiği, stokların ne durumda olduğu, çalışanların hangi aşamada yer aldıkları ve hangi üretim emri teslimat tarihine yetişiyor veya yetişmiyor gibi kritik bilgileri üretim sisteminde çizelgeleme yöntemiyle anlayabilirsiniz. Üretim çizelgeleme excel gibi tablolarla takip edilebileceği gibi gantt şeması kullanılarak daha görsel bir şekilde de yapılabilir.

Üretim Planlama ve Kontrol

Üretim planlamanın diğer bir tarafı da üretimin planının kontrol edilmesidir. Üretim planlama ve kontrol, işlemlerin uygun bir şekilde gerçekleşebilmesi için emir çıkarma görevidir. Üretim sürerken çeşitli aşamalarda veri birikimi gerçekleşir. Bu verilerin kontrol edilmesi ve bu kontroller ışığında sürecin ne şekilde ilerleyeceğinin saptanabilmesi oldukça önemlidir. İş dağıtımı ve gelişmelerin kontrolü fonksiyonunun başlıca amacı üretim planlama ve kontrolü döngüsünü tamamlamaktır. Sapmaların yaşanmaması adına kontrol döngüsünün iyi yönetilmesi gerekir. Üretim sahasında gerçekleşen arıza ve duruşlar, plandan sapmaya sebep olan tüm faktörler bu kontrol çevrimi ile toplanıp planı revize etmek üzere planlamaya yeniden bir girdi olmalıdır. Planlamayı destekleyecek böyle kontrol sistemlerine üretimden veri toplama veya üretim yönetim sistemi, üretim takip sistemi gibi isimler verilir ve kısaltma olarak MES (Manufacturing Execution System) olarak bilinirler.