Stratejik Şebeke Tasarımı Yaparken Dikkat Etmeniz Gereken 9 Şey

Bir tedarik zinciri zaman içerisinde kendiliğinden gelişir. O günün gereksinimlerini karşılamak üzere yeni üretim tesisleri açılır, fabrika depolarına ilaveten bölgesel dağıtım merkezleri kullanılır, yeni envanter ve nakliye yönetim kararları alınmaya başlanır.

Tedarik zincirini yönetmek büyük bir çaba gerektirir ve ne olursa olsun müşterilere dağıtım yapılırken gecikmeler, eksik teslimatlar ve kalite sorunları olması kaçınılmazdır. İşte bu nedenle pek çok şirket müşterilerin ihtiyaçlarına daha iyi hizmet verebilmek veya maliyetlerini kontrol altına alabilmek için stratejik şebeke tasarımı ve şebeke optimizasyonu yaparak tedarik zincirlerini yeninden ele alma ihtiyacı hissediyor.

Stratejik Şebeke Tasarımı Nedir?

Şebeke tasarımı, tedarikçilerin, müşterilerin, lojistik ve üretim tesislerinden oluşan akışların, ürünlerin üretimi ve dağıtımı için en verimli sonucu verecek şekilde düzenlenmesidir. Şebeke tasarımı ham maddelerin nereden tedarik edileceği, ürünlerin nasıl dağıtılabileceği, nerede depolanabileceği ve müşterilere nasıl ulaştırılabileceği gibi sorulara yanıt bulmaya çalışır. Şebeke tasarımı, algoritmalar, sezgisel yaklaşımlar ve doğrusal programlama gibi çeşitli yöntemler ile tedarik zincirinin matematiksel bir modelini kurma ve optimize etme sürecini ifade eder.

Şebeke Tasarımındaki Kilit Noktalar

Şebeke tasarımı, en düşük ürün maliyetini ve tam zamanında teslimatı hedefleyen geleneksel planlama yöntemlerinden kendini ayırır. İşletmenin tüm tedarik zincirini baştan sona analiz ettiği ve etkilediği için şebeke tasarımı çalışmalarının profesyonel ve organize şekilde yönetilmesi gerekir. Bu yöntem, işletmenin gerçek performansını yakalayacak şekilde modellenebilmesi için en doğru modelleme tekniğinin seçilmesi, işletmeye dair hedefler ve maliyetler gibi pek çok faktörü ele alır. Burada dikkat edilmesi gereken birçok konu olmakla beraber önde gelen 9 önemli faktörü sizler için sıraladık.

1. Hedefler ve Zorlukları Tanımlayın, Yönetimin Desteğini Elde Edin

İşletmenin böyle bir projeyle neyi başaracağına dair net bir fikre sahip olması gerekir. Ayrıca karar vericilerin böyle bir projenin gerektirdiği zaman, çaba ve maliyet konusunda doğru bir öngörü ile bilgilendirilmesi çok önemlidir. Şebeke tasarımı, tek bir departmanın diğerlerinden izole olarak yürütülebileceği bir uygulama değildir; satınalma, üretim, satış, lojistik bölümlerinden ve hatta IT’nin desteği ile kurulacak ortak bir proje ekibine ihtiyaç vardır. Karşılaşılacak zorlukları aşabilmek için CEO’nun bu projeyi desteklemesi ve yakın ilgi göstermesi son derece önemlidir. Şebeke tasarımının faydalarını göstermek için işletmenin küçük bir parçasını çalışacak bir pilot projeye ihtiyaç duyulabilir.

2. İyi Bir Şebeke Tasarımı Ekibini Bir Araya Getirmek

İyi bir şebeke tasarımı yapmak için gerekli en önemli şeylerden biri gerekli donanıma sahip, kararlı ve projeyi tamamlayacak tutarlılığa sahip bir ekibi bir araya getirmektir. En azından tam zamanlı bir proje lideri ve tedarik zincirini, organizasyonu ve neyi başarmak istediklerine dair bir vizyonu topluca tam olarak anlayan bireylerden oluşan küçük bir proje ekibi olması gerekir. Karar verme otoritesine sahip üst düzey yöneticiler ve diğer bölümlerden uzmanlar da gerektiğinde projeye dahil olabilmelidir.

3. Doğru Modelleme Aracı ve Danışmanı Seçmek

Az sayıda işletme böyle bir proje için gerekli modelleme ve optimizasyon becerilerine sahip şirket içi uzmanlara sahiptir. Muhtemelen harici danışmanlara veya bir modelleme yazılımı tedarikçisine ihtiyaç duyacaksınız. Tedarik zinciri şebeke optimizasyonu için çeşitli modelleme yazılımları mevcuttur. Yazılımlar masaüstünde veya bulutta çalışır. Bazıları sektöre özgüdür ve nispeten az hazırlık ile kullanılabilir, ancak tüm tedarik zincirlerini etkili bir şekilde modelleyemeyebilirler. Optimizasyon motorlarını doğrudan kullanmak güçlü ve esnek bir yaklaşımdır ancak genellikle gelişmiş kodlama becerileri gerektirir. Bazıları yapılandırması daha kolay olan ve matematiksel modellemeyi basitleştiren sürükle ve bırak modellemeyi kullanır.

4. Mevcut Tedarik Zinciri Ağını Tanımlamak

Yapılması gereken ilk şey mevcut tedarik zinciri ağını detaylı olarak tanımlamaktır. Bu önemli ve vakit harcanması gereken bir adımdır. Gerekli olan ayrıntı miktarı yaptığınız analizin türüne göre değişebilir ama mümkün olan en fazla sayıda detay ile çalışmak her zaman hata payını azaltmak için faydalı olacaktır. Bu sayede daha az hata yaparsınız. Projenin ihtiyaç duyacağı tipik veriler; ürün, tedarikçi, müşteri ve tesis konumları, maliyet, mesafeler olduğu gibi nakliye yöntemi ve kapasite, teslim süresi gibi kısıtları da içerir. İşe ürünler ve talepler ile başlayın. İhtiyacınız olan bilgini büyük bir kısmı malzeme ihtiyaç planlaması (MRP) ve kurumsal kaynak planlaması (ERP) sistemlerinizde olacaktır.

5. Tedarik Zincirini Modellemek

Bir önceki adımda elde edilen tüm tanımlamalar şebeke optimizasyonu yapacak modelleme yazılımına aktarılır. Bu sayede tedarik zincirinin detaylı bir matematiksel modeli ortaya konur. Bu noktada sürükle ve bırak modelinin faydalarını görmeye başlarsınız. Bu modeli oluşturması daha az zaman alır ve eğitim gerektirmeden tüm çalışanlar tarafından kullanılabilir. Ekip yaklaşımı, model hazırlamayı hızlandırmaya yardımcı olur.

6. Tedarik Zinciri Ağı Modelini Veriyle Beslemek

Tedarik zinciri şebekesini tanımladıktan ve modelledikten sonraki üçüncü en önemli adım veri hazırlığıdır. Pek çok işletmede yoğun bir veri bulunur. Buna rağmen özellikle tahminler ve gelecekteki piyasa eğilimleri ile ilgili olarak ek veri kaynaklarının belirlenmesi ve elde edilmesi gerekebilir. Bu verinin filtrelenme teknikleri kullanılarak temizlenmesi ve ayıklanması gerekir. Veri hazırlandıktan sonra modele yüklenir.

7. Modelin Doğrulanması

Oluşturduğunuz tedarik zinciri modelinin doğrulamasını yapmalısınız. Nasıl hazırlandığına bağlı olarak modeli yöneten bazı kuralların sonuçlar üzerindeki etkisi kolayca görülemeyecektir. Bu nedenle geçmiş tarihsel veriyi bir senaryo olarak uygulamak ve model çıktısını geçmişe dair bilinen sonuçla karşılaştırmak en iyisidir. Model doğrulamanın iki önemli noktası vardır. Bilinen girdiler için model, gelecekte nelerin olacağını tahmin edebilmelidir. Ek olarak mali rakamlar ve hacimler açısından benzer değerlere ulaşmak için modelin kalibre edilmesi gerekir. Bu iki önemli adım, modelde güven ve inandırıcılık yaratır.

8. Senaryoları Kıyaslamak ve Kararları Vermek

Bu aşamada artık model şebeke tasarımı ile ilgili karar vermek ve gelecek durum senaryolarını (what-if) denemek için kullanılabilir hale gelmiştir. Model, gerçek dünyayı yansıtmalıdır. Sonraki adım optimizasyon çözümleyicisi ve şebeke optimizasyonu programlarını kullanarak birden fazla senaryoyu aynı anda yürüterek en iyi sonuçları bulmaya çalışmaktır. Örneğin, belli bir ürünün üretimi için en iyi üretim tesisini seçmek veya teslimat sürelerini hızlandırmak isteyen perakendecinin nerede kaç tane depo açması gerektiğini belirlemek gibi.

9. Beceri ve Tecrübeyi Kalıcı Hale Getirmek

Stratejik şebeke tasarımı ve şebeke optimizasyonu faaliyetleri tek seferlik değil sürekli bir eylem olmalıdır. Bunun için işletmelerin periyodik olarak şebeke optimizasyonu yapmak için gerekli beceriyi ve bilgiyi içselleştirmesi son derece gereklidir. Bu, modelin türüne bakılmaksızın eşit derecede geçerlidir. Model bir programlama dili kullanılarak sabit şekilde kodlanmışsa, kodu geliştirecek yeterliliğin aktarılması ve kurumsallaştırılması gerekir. Böylece işletme, harici kişi ve şirketlere bağımlı kalmaz. Buna cevap olarak şirket, görsel modelleme imkanı veren ve anlaşılması kolay, esnek kullanımlı bir hazır paket programı satın almayı da tercih edebilir.

Şebeke Tasarımı İçin Kilit Noktalar

Stratejik şebeke tasarımı, bir şirketin tedarik zincirini yönetmesi ve optimize etmesi için harika bir tekniktir. Modelleme yöntemi pek çok senaryoya farklı açılardan yaklaşmanıza ve en iyi kararı vermenizde yardımcı olur. Şebeke tasarımı projeleri gerektirdiği kaynak ve zaman sebebiyle biraz masraflı olsa da faydaları, bu maliyeti misliyle karşılıyor. Matematik temelli ve kodlama ile oluşturulan modeller iyi olabilir ama çok fazla uzmanlık gerektirirler. Sürükle bırak sistemiyle çalışan modelleme araçları ise daha iyi görünürlük elde etmenizi sağlarlar. Optimizasyon ve IT desteği, tedarik zincirinizle ilgili kararlar almada yöneticilerin en güçlü silahı olacaktır.